Start, η ουκρανική ομάδα ποδοσφαίρου που τα έβαλε με το φασισμό και ο περιβόητος Αγώνας του Θανάτου.

"Start, η ουκρανική ομάδα ποδοσφαίρου που τα έβαλε με το φασισμό και ο περιβόητος Αγώνας του Θανάτου. Η ομάδα που δεν φοβήθηκε, ούτε συμβιβάστηκε με τις απειλές της δήθεν περήφανης Αρίας Φυλής."

Η ίδρυση της ομάδας από το Ν. Τρούσεβιτς.

Το 1941, μέσα στη δίνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι δυνάμεις του Χίτλερ κατάφεραν και μπήκαν στο Κίεβο, μια από τις μεγαλύτερες πόλεις της τότε Σοβιετικής Ένωσης και «φωλιά» αντιστασιακών. Εκείνη την περίοδο, ο Νικολάι Τρούσεβιτς, ένας Σοβιετικός αρτοποιός έμελλε να αποτελέσει τον πρωταγωνιστή μιας παραδειγματικής ιστορίας.

Ο Τρούσεβιτς, τερματοφύλακας της τοπικής ομάδας της Ντιναμό Κιέβου, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής της Ουκρανίας είχε σταλεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Νταρνίτσα μαζί με χιλιάδες άλλους συμπατριώτες του ως αντικαθεστωτικός. Ο πρόεδρος της Ντιναμό, Γκέοργκ Σβέτσοφ, όντας συνεργάτης των ναζί και άνθρωπος που μπορούσε πολύ εύκολα να κάνει πράξη τα θελήματά τους κατάφερε να τον ελευθερώσει για να τον εντάξει στο τοπικό σωματείο της Ρουχ, νεοσύστατης με φιλοναζιστικά κίνητρα.

Ο Νικολάι ήταν φιλότιμος άνθρωπος και ήξερε ότι χρωστούσε χάρη στον Σβέτσοφ, όμως τα αντιστασιακά του αισθήματα δεν τον άφηναν να δεχτεί την πρόταση του προέδρου. Ο Νικολάι συνάντησε τον διευθυντή του στη βιοτεχνία αρτοποιίας Τζόζεφ Κόρτνικ. Εκείνες τις μέρες σκέφτηκαν να πραγματοποιήσουν μια παράτολμη ιδέα, συνεισφέροντας στον αγώνα για την ελευθερία από μια άλλη φιλειρηνική σκοπιά με τη σύσταση μιας νέας ποδοσφαιρικής ομάδας που θα απαρτιζόταν από αντικαθεστωτικούς.

Ο Κόρτνικ ήταν μεγάλος λάτρης του ποδοσφαίρου και προέτρεψε αρχικά το Νικολάι να ξαναφορέσει τα γάντια του στη νέα τους ομάδα, έστω και για την ψυχαγωγία, και στη συνέχεια προσέλκυσαν συνολικά άλλους εννέα ποδοσφαιριστές οι έξι εκ των οποίων πρώην συμπαίκτες του Νικολάι Τρουσέφσκι στη Ντιναμό. Τα ονόματά τους Μιχαήλ Πουτίστιν, ο νεαρός αμυντικός Μιχαήλ Σβιριντόφσκι, ο Αλεξέι Κλιμένκο, ο Νικολάι Κορότκιχ, ο Μακάρ Χοντσαρένκο και το «κτήνος», όπως τον αποκαλούσαν, Ιβάν Κουζμένκο. Μαζί τους και τρεις «αντίπαλοι» από τη Λοκομοτίβ Κιέβου, οι Μιχαήλ Μέλνικ, Βλάντιμιρ Μπαλάιν και Βασίλι Σουκάρεφ. H ομάδα ονομάστηκε Start, δηλαδή η «αρχή» που θα έκαναν ο Τρούσεβιτς και οι συμπαίκτες του και ο ρόλος που θα είχε θα ήταν πατριωτικός.

Η ανυπότακτη Start και το αήττητο κόντρα σε ομάδες των Ναζί.

Το πρώτο παιχνίδι της Start ήταν με μια ομάδα που συνίστατο από Ούγγρους συμμάχους των Γερμανών και διεξήχθη στο στάδιο Ζενίτ του Κιέβου. Η Start την διέλυσε με σκορ 6-2.

Η επόμενη ομάδα που κατατροπώθηκε από τη Start ήταν μια ομάδα Ρουμάνων στρατιωτών που δέχθηκε 11 γκολ και έπειτα κέρδισαν και τη γερμανική PGS. Ο Τύπος, αν και κατευθυνόμενος από τους ναζί δεν παρέλειψε να αναγνωρίσει τα κατορθώματα της νεοσύστατης ομάδας και να ενισχύσει το φρόνιμα των υποδουλωμένων από τους ναζί Ουκρανών.

Οι επιτυχίες της Start συνεχίστηκαν και μέχρι το 1942, οπότε και εστάλη στο Κίεβο η φημισμένη γερμανική ομάδα της Φλάκελφ, η επίσημη εκπρόσωπος της Λουφτβάφε, της αεροπορίας των ναζί. Οι Γερμανοί ήταν αποφασισμένοι να βάλουν φρένο στην πορεία της Start.

O αγώνας διεξήχθη στις 6 Αυγούστου 1942 και η Start επιβλήθηκε με σκορ 5-1. Ήταν ένα γερό χαστούκι για την υποτιθέμενη «Αρία Φυλή» που έχασε από τους υποταγμένους Ουκρανούς.

Ο αγώνας του Θανάτου και η φράση «ή θα χάσετε ή θα πεθάνετε».

Η ρεβάνς που ζητήθηκε από τη γερμανική ομάδα προγραμματίστηκε στις 9 Αυγούστου, τρεις μέρες αργότερα. Ο γερμανικός Τύπος ανέφερε στις εφημερίδες τη λέξη «εκδίκηση» υπογραμμίζοντας τη σημασία που είχε ο συγκεκριμένος αγώνας για τους ναζιστές.

Πριν τον αγώνα, ο διαιτητής, ο οποίος ήταν και αξιωματικός των S.S επισκέφτηκε τα αποδυτήρια της ομάδας της Start και αφού τους επαίνεσε λέγοντας πως πραγματικά είναι μια πολύ καλή ομάδα τους υπέδειξε να χαιρετήσουν ναζιστικά στην καθιερωμένη χειραψία των δυο ομάδων. Ενώ οι παίκτες της Φλάκελφ χαιρέτησαν με το γνωστό «Hail Hitler», οι παίκτες της Start ύψωσαν τα χέρια και βροντοφώναξαν το σοβιετικό χαιρετισμό «Fizcult Hura».

Στην αρχή του αγώνα και ενώ υπήρχαν αρκετοί τραυματισμοί από την πλευρά των Ουκρανών λόγω του αντιαθλητικού παιχνιδιού των παικτών της Φλάκελφ (ο Τρούσεβιτς συγκεκριμένα είχε μείνει αναίσθητος από εσκεμένο χτύπημα εκτός φάσης για μερικά λεπτά) η Start μπήκε στα αποδυτήρια για την ανάπαυλα προηγούμενη με 3-1. 

Αυτή τη φορά μπήκε στα αποδυτήρια των παικτών της Start ο Σβέτσοφ, ο συνεργάτης των Γερμανών και πρόεδρος της Ρουχ παροτρύνοντας τους να χάσουν το ματς επίτηδες σκεπτόμενοι τις συνέπειες που θα είχε η ενδεχόμενη νίκη. 

Το δεύτερο ημίχρονο συνεχίστηκε όπως και το πρώτο με αντιαθλητικά χτυπήματα. Υπήρξαν από δυο γκολ για την κάθε ομάδα και μέχρι το τέλος του αγώνα το σκορ ήταν στο 5-3. Τότε έγινε μια φάση που ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ο Κλιμένκο πήρε τη μπάλα από την άμυνα, πέρασε όλη την ομάδα των Γερμανών και τον τερματοφύλακα. Ενώ βρισκόταν μπροστά στο τέρμα σταμάτησε και κλώτσησε τη μπάλα στο κέντρο. Η τύχη των Ουκρανών όλοι πίστεψαν ότι είναι προδιαγεγραμμένη. 

Τα αντίποινα και το συμπέρασμα της εισαγγελίας χρόνια αργότερα.

Σταδιακά όλοι οι παίκτες της ουκρανικής ομάδας πέρασαν από ανακρίσεις. Η Start συνέχισε τις νίκες της και με τη Ρουχ του Σβετσόφ με σκορ 8-0. Η κατάσταση είχε χειροτερεύσει. Πολλοί παίκτες συνελήφθησαν και βασανίστηκαν από τους ναζιστές. Ο Κορότκιχ για παράδειγμα βασανίστηκε και πέθανε. Οι υπόλοιποι συμπαίκτες του Κλιμένκο, Κουζμένκο, Τρούσεβιτς στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και εκτελέστηκαν μερικούς μήνες αργότερα.

Ο συγκεκριμένος αγώνας ήρθε στο φως 16 χρόνια αργότερα από έναν Ουκρανό δημοσιογράφο και κανείς δεν ξέρει πλέον που τελειώνει η μυθοπλασία και αρχίζουν τα πραγματικά γεγονότα.

Η εισαγγελία του Αμβούργου έκλεισε την υπόθεση το 2005 βγάζοντας το συμπέρασμα ότι οι παίκτες της Start δε δολοφονήθηκαν από τους ναζί λόγω της νίκης τους στον ποδοσφαιρικό αγώνα. Ο Χοντσαρένκο, ένας από τους επιζώντες της ομάδας, δήλωσε το ίδιο.

Όποια και αν είναι η αλήθεια, η ιστορία ενέπνευσε κινηματογραφικές και λογοτεχνικές δημιουργίες. Η περίφημη «Απόδραση των 11» (1981) με τους Μάικλ Κέιν και Σιλβέστερ Σταλόνε βασίζεται στο Ουκρανικό φιλμ «Two half-times in hell» του 1962 με αμφότερες τις ταινίες να παρουσιάζουν εκδοχές του τι έγινε στον «Αγώνα του Θανάτου».

Αντώνης Καρατζής